Hala wypełniona do ostatniego miejsca. Kibice zdzierający swoje gardła od pierwszego do ostatniego punktu. Święto sportu przeżywane często w rodzinnej atmosferze. To wszystko towarzyszy siatkarzom na najwyższym światowym poziomie. Tobie też może wystarczy, że zaczniesz w nią grać. Jak zacząć przygodę z tym sportem?
Trudno się nie zgodzić z faktem, że siatkówka jest jedną z najpopularniejszych dyscyplin sportowych w Polsce. Prawdopodobnie od dłuższego czasu plasuje się na drugim miejscu tuż za piłką nożną, a w rankingach niektórych osób wyprzedza nawet futbol. Wszystko to za sprawą sukcesów polskich klubów oraz naszej narodowej reprezentacji, których zmagania w halach i przed telewizorami śledzą często miliony widzów.
Skąd wziął się boom na siatkówkę?
Ciężko tak naprawdę określić dany moment, skąd współcześnie wzięła się aż taka popularność siatkówki w Polsce. Po sukcesach złotej drużyny Huberta Jerzego Wagnera na wiele lat nastała bardzo duża posucha. Reprezentacja od 1980 roku przez szesnaście lat nie grała na igrzyskach olimpijskich, a prym na światowych arenach wiodły reprezentacje Włoch, Jugosławii, Kuby, Brazylii, USA czy Holandii. Za umowną datę ponownego wybuchu siatkówkomanii w Polsce przyjmijmy jednak 2006 rok i srebrny medal mistrzostw świata zdobyty przez męską kadrę prowadzoną przez Raula Lozano. Oczywiście, w latach 2003-2005 popularne „Złotka” Andrzeja Niemczyka zdobyły właśnie złote medale Mistrzostw Europy, ale jednak publiczność od zawsze przywiązuje dużo większą wagę do męskiej odmiany tego sportu. Była to duża sensacja, bowiem cztery lata wcześniej na mundialu w Argentynie zajęli oni 11. miejsce i przed turniejem w Japonii nie byli w gronie ścisłych faworytów. Kolejny sukces przyszedł już trzy lata później i było to Mistrzostwo Europy. Dodatkowo na europejskich parkietach coraz lepiej radziła sobie PGE Skra Bełchatów, która regularnie meldowała się w Final Four Ligi Mistrzów. Kolejne sukcesy przychodziły – także te organizacyjne, bo w 2014 roku Polska zorganizowała Mistrzostwa Świata. I trzeba to przyznać – nie byliśmy gościnni, gdyż wygraliśmy całą imprezę. Od tego momentu Biało-Czerwoni już na stałe zostali wpisani do światowej czołówki i bardzo często wywiązywali się z zadań, którymi była rola faworyta w zasadzie w każdym turnieju. Nie inaczej było w tym roku, gdzie podopieczni Nikoli Grbicia wygrali Ligę Narodów oraz Mistrzostwa Europy i przed Igrzyskami Olimpijskimi w Paryżu będą faworytami do złotego medalu. Kto wie – może pokonamy wreszcie klątwę ćwierćfinałów i w końcu awansujemy do strefy medalowej najważniejszej imprezy czterolecia. Coraz lepiej poczynają sobie także panie, które w tym roku zdobyły brązowy medal Ligi Narodów i po 16 latach znów pojadą na igrzyska olimpijskie, gdyż wywalczyły kwalifikację na turniej w Paryżu.
Jak zacząć swoją przygodę z siatkówką?
Większość z nas miała zapewne do czynienia z podstawami piłki siatkowej w trakcie lekcji z wychowania fizycznego. Jednakże jeśli twoje dziecko chce zrobić karierę, to sam wf w szkole nie wystarczy. Potrzebny jest specjalny trening w klubie piłki siatkowej. Szkółki siatkarskie szkolące młodzież znajdują się w zasadzie w każdym powiatowym mieście w Polsce lub w jego pobliżu. To idealne miejsce do tego, by zacząć swoją przygodę z tym pięknym sportem. Na treningu fachowo wyszkoleni trenerzy nauczą twoje dziecko wszystkiego od podstaw. Najczęściej zaczyna się nie od odbić a od rzucanki siatkarskiej, tak by dziecko poznało podstawy bez większego szkolenia. Rzucanka polega na tym, że gra się jak w siatkówkę, ale dodatkowo dozwolone jest rzucanie, które w klasycznej siatkówce jest zabronione. To idealna forma siatkówki, która pozwoli połknąć bakcyla już od najmłodszych lat.
Wraz z biegiem lat twoje dziecko będzie wprowadzane w tajniki siatkówki i będzie potrafiło odbić sposobem górnym i dolnym, będzie umieć atakować i blokować, a także zagrywać. Istnieje całkiem spora szansa, że trafi także na różnego rodzaju rozgrywki młodzieżowe, których pełno w całej Polsce (więcej o nich poniżej), gdzie być może zainteresują się nim zdecydowanie lepsze kluby.
Kluby te zazwyczaj funkcjonują w ramach specjalnego programu Polskiego Związku Piłki Siatkowej – Siatkarskiego Ośrodki Szkolenia. Zazwyczaj ośrodki połączone są z jedną ze szkół i w niej dzieci zarówno pobierają edukację, jak i treningi. Wiąże się to oczywiście często z rozłąką i mieszkaniem w internacie, ale do sukcesu nie da się dojść bez ciężkiej pracy. Obecnie w Polsce mamy 333 SOS-y, które znajdują się w każdym z województw.
Najwyższym etapem szkolenie w Polsce jest Szkoła Mistrzostwa Sportowego. Tam trafiają jednak tylko najlepsi z najlepszych, bowiem zazwyczaj w jednym roczniku jest zaledwie kilkunastu zawodników, którzy także pobierają naukę w szkole, która zlokalizowana jest w kompleksie sportowym. Warto jednak odnotować, że z SMS-ów wychodzą przyszli ligowcy oraz zawodnicy, którzy stanowią o sile reprezentacji Polski tacy jak Aleksander Śliwka czy Jakub Kochanowski. Obecnie najlepsze tego typu szkoły, w których kształcą się młodzieżowi reprezentanci Polski, znajdują się w Spale (dla chłopców) oraz w Szczyrku (dla dziewcząt).
Tak wygląda droga dla dzieci i młodzieży. A co zrobić, jeśli chcemy zacząć lub wznowić po wielu latach swoją przygodę z siatkówką a szans na karierę już raczej nie macie? Trzeba poszukać klubów amatorskich lub też grup znajomych, którzy grają w siatkówkę w dokładnie taki sam sposób i spróbować się z nimi skontaktować z zapytaniem o możliwość wspólnego pogrania. Najlepszą opcją znalezienia takich miejsc jest po prostu Internet. W większych miast takie kluby znajdziemy bez problemu. Nieco więcej trudności, choć nie aż tak wiele powinno być w tych mniejszych.
Ile razy w tygodniu trzeba trenować?
Na dobry początek wystarczy nawet jeden trening w tygodniu, ale oczywiście im więcej, tym lepiej, bo dzięki temu nastąpi szybszy rozwój. W moim przypadku (były zawodnik siatkówki) były to trzy treningi w tygodniu po półtorej godziny oraz średnio dwa WF-y w tygodniu każdy po 45 minut, oraz mecz ligowy lub turniej praktycznie co weekend. Wiadomo jednak, że w SOS-ach czy SMS-ach liczba tych treningów będzie się zwiększać i może wyglądać nawet tak, że wówczas twoje dziecko będzie trenować po dwa razy dziennie codziennie i do tego grać w weekend spotkanie ligowe / turniejowe.
Czy moje dziecko musi być dwumetrowym gigantem, by grać w siatkówkę?
Absolutnie nie! Przygodę z siatkówką zaczynają dzieci, którzy nie mają nawet 150 cm wzrostu. Oczywiście wraz z jego rozwojem będzie na pewno rosnąć i rozwijać swoje partie mięśniowe, ale na początek można wejść na trening w zasadzie „prosto z ulicy”. Poza tym nie każdy profesjonalny siatkarz ma dwa metry wzrostu. Poniżej 200 cm po ziemi stąpają, chociażby Michał Kubiak, Krzysztof Ignaczak, Jakub Kochanowski czy Aleksander Śliwka, a mimo to odnoszą bądź odnosili spektakularne sukcesy w klubach i reprezentacji.
W klubie z pewnością zadbają o to, żeby rozwój twojego dziecka tak, by prawidłowo rosło i miało coraz lepszą motorykę. A co z wyskokiem? Przecież ci profesjonalni siatkarze skaczą nawet na wysokość 3,5 metra. Spokojnie. Zaczynając przygodę z siatkówką, twoje dziecko nie musi być gigantem w wyskoku. To właśnie w klubie pokażą mu odpowiednie ćwiczenia, które poprawią jego wyskok i sprawią, że spokojnie będzie wyskakiwać ponad taśmę.
Jaki sprzęt jest potrzebny do treningu siatkówki?
Cóż na sam początek wystarczą najprostsze buty do sportu oraz strój na wf. Nie warto inwestować w sprzęt, dopóki twoje dziecko nie połknie bakcyla do trenowania. W klubie zapewnią mu także piłki do trenowania i cały potrzebny sprzęt do wykonania treningu. Część akademii zapewnia także „na dzień dobry” koszulkę.
Oczywiście wraz z rozwojem pasji do siatkówki trzeba będzie zainwestować w twoje dziecko. Przyda się zdecydowanie więcej koszulek i spodenek. Do tego specjalistyczne getry, ochraniacze na kolana i przedramiona. Wreszcie po jakimś czasie twoje dziecko pewnie poprosi cię o specjalne buty do siatkówki (wiem, bo sam tak miałem, prosząc moich rodziców). Przydadzą się także różne sprzęty do rozciągania takie jak gumy czy rollery.
A co z piłką? To może być idealny prezent na święta, mikołajki, imieniny czy urodziny, ale pewnie będzie ona potrzebna, by rozwijać swoje umiejętności. Na samym początku można spróbować poprosić o wypożyczenie piłki z klubu. Jeśli nie będzie ich wiele, to klub powinien się zgodzić.
W sprzedaży dostępne są także siatki oraz linie tworzące boisko. Nie trzeba jednak tego od razu kupować. Z doświadczenia wiem, że ogranicza nas tylko wyobraźnia, bo tworzyłem sobie boisko naprawdę z wszystkiego, co było pod ręką. Ważne, tylko żeby nie zagrażało to zdrowiu i życia twojego życia i wówczas fun z gry z siatkówki może być nawet na prowizorycznym boisku w ogrodzie.
Ile to wszystko kosztuje?
Zazwyczaj zajęcia w klubie są płatne. Ciężko jednak powiedzieć ile dokładnie kosztują miesięcznie treningi, gdyż każdy klub indywidualnie ustawia swoje składki, ale nie powinni one przekroczyć stu złotych za miesiąc.
Zdecydowanie więcej kosztów poniesiemy przy wydatkach na sprzęt. Ceny naprawdę dobrych butów siatkarskich przekraczają nawet 500 złotych. Piłka, którą rzeczywiście da się grać, będzie kosztować około 200 złotych. Jeśli chodzi o koszulki i spodenki, to wszystko zależy od firm i modeli i ciężko tu przytoczyć konkretne ceny. Podobnie sprawa ma się ze skarpetami czy ochraniaczami. Generalnie jednak na pewno tak, jak każdy sport nie jest to tanie, jeśli myślicie o tym, by wasze dziecko coś miało osiągnąć, musicie się przygotować na wydatek 2-3 tysięcy rocznie, choć oczywiście wszystko będzie zależeć od tego, jak wasze dzieci będą rosły, bo nie co roku będzie trzeba kupować cały osprzęt na ciało, więc po prostu mogą to być różne proporcje.
Zawody siatkarskie w Polsce
W Polsce oprócz Polskiego Związku Piłki Siatkowej funkcjonują także w każdym wojewódzkie związki, tzw. WZPS-y (Wojewódzkie Związki Piłki Siatkowej). Organizują one rozgrywki dla dzieci i młodzieży oraz rozgrywki seniorskie na poziomie III ligi. W siatkówce mamy następujące kategorie wiekowe.
- mini siatkówka (dla dzieci ze szkół podstawowych, docelowo klas 4-6)
- młodzik (dla dzieci z klas 7-8)
- kadeci (dla młodzieży z klas 1-2 liceum)
- juniorzy (dla młodzieży z klas 3-4 liceum)
- senior
W każdej z nich poza mini siatkówką WZPS-y prowadzą rozgrywki ligowe, a najlepsze zespoły z każdego województwa mierzą się później ze sobą w rozgrywkach o mistrzostwo Polski.
W przypadku mini siatkówki od szesnastu lat organizowane są rozgrywki Kinder Joy of Moving, które wyłaniają najlepsze kluby dziecięce w naszym kraju w kategoriach singli, dwójek, trójek i czwórek.
Ogólnopolskie Mistrzostwa w Minisiatkówce im. Marka Kiesiela o Puchar KINDER Joy of moving to największe i najważniejsze wydarzenie siatkarskie dla dzieci i młodzieży w naszym kraju oraz serce programu KINDER Joy of moving! Od 2007 roku Polski Związek Piłki Siatkowej współpracuje z firmą Ferrero przy realizacji tego projektu, aktywizując tysiące dzieci i młodzież z całej Polski do wspólnej sportowej zabawy w duchy fair play! Ogólnopolskie Mistrzostwa w Minisiatkówce o Puchar KINDER Joy of moving to projekt edukacyjno-sportowy dedykowany najmłodszym – dzieciom w wieku do 13 roku życia. Do 2022 roku do udziału w projekcie zaproszone były drużyny „2”, „3” oraz „4” dziewcząt i chłopów, reprezentujące kluby sportowe czy też szkoły podstawowe z wszystkich szesnastu województw Polski. Natomiast od 2023 roku struktura projektu została rozbudowana o spotkania w kategorii „singli”, dzięki czemu jeszcze więcej dzieci może dołączyć do wspaniałej siatkarskiej rodziny i przeżyć niezapomnianą sportową przygodę z KINDER Joy of moving! – tak o turnieju piszą jego organizatorzy na własnej stronie internetowej.
Patronat nad tymi rozgrywkami mają ministrowie sportu i turystyki oraz edukacji i nauki, a także Polski Komitet Olimpijski.
Poza rozgrywkami o mistrzostwa województw i Polski organizowanych jest mnóstwo turniejów towarzyskich, tak żeby dzieci i młodzież miały jak najwięcej możliwości gry i rozwoju swoich umiejętności.
W przypadku seniorów organizowane przez wojewódzkie związki organizowane są rozgrywki III ligi. Z kolei PZPS jest organizatorem Plus Ligi Mężczyzn, Tauron Ligi Kobiet oraz I i II lig kobiet.
Także w przypadku rozgrywek seniorskich organizowanych jest mnóstwo turniejów i to na poziomie amatorskim. Przykładem takich rozgrywek może być Lubońska Amatorska Liga Siatkówki, która została stworzona w Luboniu pod Poznaniem w Wielkopolsce. Opcji jest naprawdę sporo, tylko podobnie jak drużyn, trzeba szukać ich w Internecie.
Zasady gry w siatkówkę
Waldemar Wspaniały były trener reprezentacji Polski określił siatkówkę w następujący sposób
Siatkówka to prosta gra. Trzeba tylko trafić w to pomarańczowe.
Przez pomarańczowe miał na myśli kolor, w którym zazwyczaj jest boisko, w które należy trafić, by zdobyć punkt. No właśnie zacznijmy od boiska. Ma ono w oficjalnych rozgrywkach 18 × 9 metrów, a jego pole punktowe powinno odróżniać się w jakiś sposób od pozostałej części sali, choć oczywiście nie musi być pomarańczowe, jak powiedział to trener Wspaniały.
Skoro siatkówka, to musi być i siatka. W oficjalnych męskich rozgrywkach zawieszona jest ona na wysokości 243 cm, a w żeńskich na wysokości 224 cm. Warto byłoby też mieć piłkę. W rozgrywkach międzynarodowych stosowana jest piłka marki Mikasa, ale na rynku jest wielu innych producentów, takich jak Molten, Wilson czy Kipsta.
Boisko powinno mieć także wyraźnie oznaczone linie końcowe, zza których można zagrywać oraz linię środkową i linię trzeciego metra. Pierwsza z nich dzieli boisko na dwie połowy i to nad nią wisi siatka. Druga dzieli zawodników na dwie linie. Ci w drugiej w momencie wykonywania ataku nie mogą jej przekraczać, gdyż w oficjalnych zawodach jest to uznawane za błąd i wówczas punkt przyznaje się przeciwnikowi.
Jak punktowany jest klasyczny mecz siatkówki? Oficjalnie gra się do trzech wygranych setów, z których każdy kończy się po zdobyciu przez jedną z drużyn dwudziestego piątego punktu, jeśli dana drużyna ma dwa punkty przewagi. W przypadku remisu 2:2 po czterech setach rozgrywany jest tie-break, który gra się do piętnastu znów z zachowaniem zasady dwóch punktów przewagi. Oznacza to, że w siatkówce nie może być remisu.
Najważniejsze jest jednak to, że to wszystko to oficjalne zasady i nie musicie się do nich stosować w trakcie waszej prywatnej gry. Wystarczy tylko piłka, jakiś w miarę równy fragment terenu i siatka, który może być zawieszona zdecydowanie niżej. Resztę zasad ustalacie Wy. Ważne jest to, by cieszyć się grą.
Pozycje w siatkówce
W siatkówce na boisku może występować jednocześnie sześciu zawodników, a wyróżniamy pięć różnych pozycji
Rozgrywający
To on odpowiada w dużej mierze za to jak wygląda gra zespołu, gdyż wystawia zdecydowaną większość piłek. O rozgrywającym mówi się, że jest mózgiem zespołu, ponieważ w największym stopniu musi przewidzieć nie tylko, co zrobią przeciwnicy, ale także jego koledzy. Dobry rozgrywający to gwarancja dobrych wystaw piłek, z których mogą wyjść ataki kończące i dające punkty.
Najlepsi zawodnicy w Polsce na tej pozycji w historii: Paweł Zagumny, Fabian Drzyzga, Grzegorz Łomacz, Marcin Janusz, Łukasz Żygadło, Wiesław Gawłowski, Stanisław Gościniak, Joanna Wołosz, Magdalena Śliwa
Przyjmujący
Takich zawodników oglądamy dwóch na boisku i w dużej części spotkania jak sama nazwa wskazuje przyjmują piłki, ale także kończą wiele ataków, gdyż grają na lewym skrzydle lub też poprzez atak z drugiej linii tzw. pipe. Dobre przyjęcie to już duża część sukcesu, gdyż po złym przyjęciu ciężko o dobrą wystawę a tym samym atak.
Najlepsi zawodnicy w Polsce na tej pozycji w historii: Wilfredo Leon, Michał Kubiak, Aleksander Śliwka, Kamil Semeniuk, Sebastian Świderski, Michał Winiarski, Małgorzata Glinka, Anna Werblińska, Ryszard Bosek, Edward Skorek
Środkowy
Najczęściej najwyższy zawodnik na boisku. Jego głównym zadaniem jest blokowanie ataków przeciwnika, choć oczywiście zdarza mu się także zaatakować – najczęściej z tzw. krótkiej, czyli szybszej piłki wystawionej przez rozgrywającego. Podobnie jak przyjmujących, także środkowych jest dwóch. Jednak w przeciwieństwie do swoich kolegów ze skrzydeł środkowi co jakiś czas opuszczają plac gry. Spowodowane to jest tym, że są oni kiepscy w przyjęciu i po prostu byliby celem zagrywek przeciwników. Niemniej jednak nadal są oni bardzo ważnym elementem swojego zespołu w pierwszej linii.
Najlepsi zawodnicy w Polsce na tej pozycji w historii: Piotr Nowakowski, Łukasz Kadziewicz, Mateusz Bieniek, Karol Kłos, Jakub Kochanowski, Dorota Świeniewicz, Agata Mróz-Olszewska
Atakujący
To on kończy najwięcej ataków na boisku i często kończy spotkania z największą ilością punktów. Przez większość meczu gra na prawej stronie boiska, a na rysunku technicznym przed spotkaniem występuje po przekątnej z rozgrywającym. Bardzo często w kryzysowych momentach to on ciągnie zespołach, gdyż potrafi skończyć niewygodne piłki. Z racji gry na prawej stronie bardzo cenieni na tej pozycji są leworęczni gracze.
Najlepsi zawodnicy w Polsce na tej pozycji w historii: Bartosz Kurek, Mariusz Wlazły, Łukasz Kaczmarek, Tomasz Wójtowicz, Piotr Gruszka, Magdalena Stysiak, Katarzyna Skowrońska-Dolata
Libero
Najczęściej najmniejszy zawodnik na boisku, co w siatkówce oznacza wzrost około 180 cm. Musi jednak wykonywać często najwięcej pracy na boisku, która jest niezauważalna. Jego głównym zadaniem jest obrona bardzo mocnych ataków przeciwnika, ale także duża praca na boisku i sporo biegania po placu gry. To właśnie libero zastępuje środkowego w drugiej linii po jego zejściu z zagrywki. Co ciekawe zmiany libero ze środkowym nie wliczają się do zmian w protokole meczowym.
Najlepsi zawodnicy w Polsce na tej pozycji w historii: Krzysztof Ignaczak, Piotr Gacek, Paweł Zatorski, Mariola Zenik, Paulina Maj-Erwardt
Siatkówka okiem byłego zawodnika
W życiu próbowałem wielu różnych dyscyplin sportowych, jednak nigdzie nie bawiłem się tak dobrze i nie czułem, że to jest to, jak w trakcie trenowania siatkówki. Trenowałem ją od trzeciej klasy podstawówki aż do pierwszego roku studiów, co łącznie daje ponad dziesięć lat doświadczenia. Polecam pójście na choćby jeden trening tej dyscypliny sportu i gwarantuje, że się zakochacie. U mnie to zakochanie się nie nastąpiło od razu, ale z roku na roku było zdecydowanie większe. Długie treningi doprowadziły mnie do paru sukcesów takich, jak występy na finałach wojewódzkich zawodów Kinder Joy of Moving (wówczas Kinder + Sport) czy gra na mistrzostwach Polski Orlik VolleyMania. Są to nie tylko emocje sportowe, ale także wspomnienia, które zostaną ze mną do końca życia. Nigdy nie zapomnę, jak na stadionie w Kędzierzynie-Koźlu odgrywano hymn Polski przed mistrzostwami Polski. Na tych zawodach zagrałem także w hali, w której na co dzień swoje mecze rozgrywa ZAKSA Kędzierzyn-Koźle oraz miałem możliwość zrobienia sobie zdjęcia z legendą polskiej siatkówki – Sebastianem Świderskim. Oprócz tego nawiązałem mnóstwo znajomości – nigdy nie zapomnę wspólnych wyjazdów na zawody i obozy czy treningów, które, nawet jeśli były ciężkie, to przebiegały w świetnej atmosferze. No właśnie atmosfera – to jest także coś za co kocham siatkówkę. Na salach panuje bardzo duża kultura, której nie zauważyłem aż tak dużej nigdzie indziej. Wielokrotnie czułem także super wsparcie z trybun, którego nic nie pobije. Nawet teraz pisząc o tym wszystkim mam łezkę w oku. Teraz już moja przygoda z siatkówką w klubach dobiegła końca, ale cały czas staram się grać amatorsko,
Napiszę jeszcze raz. Pójdź raz na zajęcia z siatkówki, a gwarantuje ci, że się zakochasz. Kto wie może to właśnie Ty jesteś nowym Kurkiem, Leonem, Wlazłym albo Zagumnym. Wszystko przed tobą – musisz tylko odkryć swój talent!